رئیس کارگروه محیط زیست هیأت ویژه گزارش ملی سیلابها با بیان اینکه طی ۴۵ سال تنها ۳۶ درصد از حرایم رودخانهها تعیین شده است، گفت: عدم شناسایی حریم رودخانهها موجب شده است که در محل سیل ساخت و ساز صورت گیرد و خسارات زیادی به مردم وارد شود.
دکتر رضا مکنون در گفتوگو با ایسنا، با بیان اینکه سیل امسال درس خوبی به ما داد، گفت: شروع سیل از بارشهای آسمانی است که در حیطه اختیارات ما نیست، ولی بر روی زمین ما اقداماتی انجام دادیم که به شدت بخشیدن سرعت سیل کمک کردیم، نمونه آن خالی کردن جنگلها از پوشش درختان در ارتفاعات است.
وی سدسازی را با هدف تامین آب شرب در زمان کم آبی و کنترل سیل دانست و ادامه داد: دو هدف متناقض یکدیگر هستند و ما باید این دو مقوله را مدیریت کنیم و اگر در مدیریت این حوزهها دیر اقدام کنیم، ممکن است در زمان سیل با رهاسازی دیر هنگام آب از سدها چالشهای دیگری رخ دهد؛ از این رو مدیریت آب سدها یکی از اقدامات کلیدی در این زمینه به شمار میرود.
مکنون، با تاکید بر اهمیت مدیریت بحران در پاییندست، اظهار کرد: تصور همگان بر این است که با ساخت سد، دیگر خطر سیل در پاییندست وجود ندارد، ولی این طور نیست؛ بلکه تا ابد سیل جاری خواهد شد و ما در این زمینه تنها میتوانیم سیل را مدیریت کنیم.
رییس کارگروه محیط زیست هیات ویژه گزارش ملی سیلابها، مدیریت سیل را مدیریت ریسک دانست و یادآور شد: در گذشته ما در دانشگاهها تاکید بر “کنترل سیل” داشتیم و پس از آن بر رویکردهای “مدیریت سیل” تاکید شد، ولی امروزه “مدیریت یکپارچه سیل” مد نظر است؛ به این معنا که هم در بالا دست، طبیعت دستکاری نشود تا سیل شدت یابد و هم اقدام به مدیریت سدها شود.
وی با اشاره به نقش نگهداری پلها در کاهش خسارات ناشی از سیل، گفت: قرار است در پایین پلهای ساخته شده ۶ متر دهنه ایجاد شود تا در زمان سیل آب به راحتی از آن رها شود، ولی در طی این سالها رسوبات به اندازه ۳ متر انباشته شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر مشابه آن را سیل شیراز دانست که مسیر رودخانه تصرف و جادهسازی شده است و یا در آق قلای استان گلستان و سیلاخور استان لرستان دانست که ساخت و ساز در مسیر سیل موجب شد که با جاری شدن آب خسارات زیادی به این مناطق وارد شود.
مکنون با تاکید بر اینکه کاملا مشهود است که دخل و تصرف ما در طبیعت با شناخت کامل نبوده است، بر مطالعه تجربیات جهانی در این زمینه تاکید کرد و یادآور شد: ما باید برای ۱۰ سال آینده در این حوزه برنامهریزی کنیم و دانشگاهها و مراکز مسؤول هماهنگتر عمل کنند تا خسارات در کشور به حداقل برسد.
رییس کارگروه محیط زیست هیات ویژه گزارش ملی سیلابها با بیان اینکه وزارت نیرو باید حریم رودخانهها را شناسایی و کدگذاری کند، خاطر نشان کرد: در طی ۴۵ سال تنها ۳۶ درصد از حریم رودخانههای ایران تعیین شده است. حریم دریا مشخص و میخکوبی شده است؛ ولی این اقدام برای همه حریم همه رودخانهها انجام نشده است.
به گفته وی با تعیین حریم رودخانهها، در صورت بروز سیل دولت تعهدی برای پرداخت خسارات به سازههای آسیب دیده ندارد و این کاری است که در کشورهایی مانند آمریکا انجام شده است.
مکنون، بیمه ساختمانها را از دیگر چالشهای کشور در حوزه مخاطرات نام برد و یادآور شد: در کل ایران تنها ۳ درصد کارها بیمه هستند که شامل بیمه خودرو و بدنه میشود. در ایران ساختمانها بیمه خسارت ندارند.
این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر تاکید کرد: در این سیل ما متوجه شدیم که ارتباطات میان دستگاهها مهم است. هواشناسی اطلاعات کلی دارد؛ ولی وقوع سیل باید اطلاعرسانی میشد و کسی که اطلاعرسانی میکند باید استراتژی داشته باشد و این طور نباشد که هر دستگاهی بگوید وظایف خود را انجام دادهام. به عنوان نمونه سازمان هواشناسی اعلام کرده است که در اساسنامه این سازمان پیشبینی سیل دیده نشده؛ از این رو تنها اقدام به پیشبینی هوا میکند.
وی تصریح کرد: علاوه بر آن باید تصمیمگیری در چنین رخدادهایی سریع صورت گیرد، ولی در سیل سال جاری دستگاههایی که تا حدودی مسئول بودند، میگویند تصمیمگیر نیستند.
